Elk element heeft zijn karakter, zijn spirituele betekenis, zijn functie. Voor de derde workshop in Plaisance nodigt Mieke Fleurackers de intussen hechte groep deelnemers van de creatieve vakantie uit om al die elementen, één na één, samen te brengen in één werk.
We starten onder de linde van de hoteltuin, zittend in een kring rond een tafel. Want deze workshop vraagt om wat reflectie, vooraleer met schilderen te starten. Element na element geeft Mieke eerst duiding, waarna we elk om de beurt antwoorden op twee vragen. ‘Waar voel je dit element?’ en ‘Wat roept het in je op’. Daarna start telkens het schilderen volgens dat element.
Ik voel me echter ‘zwaar’ vandaag, na een emotionele kayak-ervaring en een nachtmerrie vroeg in de ochtend. Oud verdriet en trauma zit plots aan de oppervlakte en maakt me hypergevoelig. In die toestand blijkt een workshop ‘Schilderen vanuit de 4 elementen’ plots een confrontatie met mijn emoties.
Bij het element ‘vuur’ voel ik me nog veilig. Het is me heel eigen. Ik beschouw het als een kracht maar net zo goed een valkuil. Het geeft energie maar vraagt het ook. Het verwarmt maar kan ook verschroeien. Het geeft leven maar kan het ook vernietigen.
Vuur uitdrukken op doek, op een abstracte manier, gaat moeiteloos.
De kleuren burnt sienna, burnt umber en rood voelen meteen juist. Vanuit de donkere as likken de steeds fellere vlammen onbelemmerd omhoog. Ik voel me vrij om het vuur over bijna het hele doek te verspreiden.
Dan is er het element ‘water’. Verwoorden wat ik voel bij dit element en waar ik dat voel, brengt bij mij meteen emotie naar boven. ‘Water is zuiverend’, hoor ik daarna iemand zeggen, “het spoelt schoon’. Tranen dringen zich op maar huilen is het laatste wat ik nu wil. Weerstand, dát voel ik vooral bij ‘water’. Als iedereen aan het schilderen gaat, blijf ik zitten.
Mieke merkt mijn emotioneel geworstel en komt bij me zitten. Ze probeert me vlot te trekken door me naar verzachting te leiden. “Wat mág je?, vraagt ze me. Want ik wíl steeds zoveel, wat mijn hoofd me ook almaar op dringt. “Ik mág verder werken aan m’n doek”, besluit ik nadat mijn weerstand is weg geëbt. Even later sta ik water te druppelen over de onderste helft van het doek.
Ik laat met een penseel de druppels willekeurig neervallen, als tranen in het vuur.
Met transparante verf, onzichtbaar bijna, schilder ik daarna golvende bewegingen van links naar rechts, dwars over de vlammen heen. Er blijft enkel een subtiel spoor achter. Daarna kies ik voor Paynes Grey dat ik eerst in sterke accenten op het doek aanbreng. Tenslotte laat ik de kleur als waterige donkere tranen van boven naar beneden sijpelen.
Mijn gemoed is intussen gezuiverd, na al dat helend waterwerk. Het element ‘lucht’ voelt opnieuw positief, geeft me ademruimte om te creëren, doet me drijven op wolken. Met de zijkant van een mouse rollertje breng ik draaiend en drukkend een wittig grijs aan over de bovenkant van het vuur. Eerst nog rustig maar dan steeds woeliger, alsof ik mee drijf op een stevige bries.
Veel prominenter aanwezig dan ‘water’, lijkt ‘lucht’ wel op rook die op stijgt, na het blussen van het vuur.
Nog één element te gaan: aarde. Aarde voelt veilig en concreet, geeft structuur, vormt een kader voor alle andere elementen om zich te manifesteren. Visueel ligt het daarom voor mij voor de hand om letterlijk de aarde als kader te schilderen op mijn doek. Een grillig en organisch kader wel, zoals de aarde ook varieert van oppervlak.
Oker en burnt sienna, die ik met paletmes op het doek zet, omgeven de kleuren en vormen van vuur, water en lucht.
‘Klaar’, denk ik. Maar daar denkt Mieke anders over. Want er blijkt ook iets als de quintessence, de kern van de zaak, dat wat alles bindt. Intuïtief – zoals ik meestal mijn kleuren kies – grijp ik naar goud, gemixt met een crèmewit. Maar dan twijfel ik. Hoe druk ik dit nu visueel uit? En vooral: zal mijn keuze m’n doek niet ruïneren? Plots denk ik in resultaat, plots stokt mijn creatieve flow.
Ik besef dat ik naar binnen moet gaan, me ontspannen en me open stellen voor de wijsheid van mijn lichaam. Een spiraalvorm flitst door mijn hoofd. Yés! De spiraal die in de natuur zoveel organismen stuurt, de spiraal van het leven die je steeds weer meer naar buiten maar ook naar binnen leidt.
Ergens in het vuur start ik mijn spiraal en ga steeds groter en verder, tot aan en over het ‘aarde’ kader. En opnieuw en opnieuw, met goud en crèmewit.
Met een zucht leg ik het penseel neer. De waterkolk van emoties is verteerd. Geaard en geheeld sluit ik de workshop af. Dát is het effect van schilderen, volgens de vier elementen of welk principe dan ook.