Sinds m’n sensitieve expo Reflecting 5 Songs ben ik weer in een exploratiefase en verken gretig nieuwe richtingen en invalshoeken voor creatie. Intuïtief en transformationeel schilderen heeft me momenteel helemaal in de ban. Zo transformeer ik het ‘welkom’ doek van mijn opendeurdag in 8 stadia naar een gelaagd, abstract werk vol betekenis.
Het doek van 60 op 80 is pure upcycling via LETS (Local Exchange Trade System). Met een paar lagen gesso erover, de boodschap ‘Wel kom’ en enkele kleurtoetsen, nodigt het mijn bezoekers op zaterdag 17 mei uit om hun impressie en beleving van dit ‘Atelier in beeld’ uit te drukken op een creatieve manier. Een alternatief gastenboek dus. Maar m’n intentie is van bij de start: het doek verder transformeren tot een nieuw werk dat vertrekt uit m’n eigen beleving van alle ontmoetingen.
Het schilderproces start al meteen de zondag erna, tijdens een LaboArte online ‘creatuurke’. Ik besluit de tijdelijke opstelling van de opendeur in mijn bovenhal te gebruiken, met de ezel naast de klaptafels met verf, mengpalet en schildergerei. Fijn eigenlijk dat er zoveel licht is, wat een heel andere beleving van de kleuren geeft.
Eerst breng ik het doek naar een 0 stadium: een zorgeloze, vrije staat in een mix van olijfgroen, Pruisisch blauw, okergeel en wit. Ik laat de kleuren vermengen op het doek, in allerlei richtingen en bewegingen. Al snel ervaar ik flow.
Ik voel weer de verbinding met en dankbaarheid voor de bezoekers aan mijn atelier bij het overschilderen van hun boodschappen.
Eens de startlaag naar mijn aanvoelen klaar is, versnel ik met de haardroger het drogen van de verf om naar het eerste stadium te kunnen gaan van deze transformatie. Voor de calcinatiefase kies ik voor cadmium red samen met mijn geliefde Paynes grey, burnt umber en burnt sienna. Dramatische kleuren die ik met mijn grootste paletmes beslist en snel aanbreng, van onderuit naar boven. Als vlammen die opflakkeren, met donkere as die zich onderaan verzamelt. Van de zorgeloze staat blijft enkel bovenaan nog iets over.
Ook al vernietig ik met deze laag de schoonheid van het vorige: het is nodig om het los te laten, om ruimte te geven aan iets nieuws.
Via deze calcinatie laat ik het lange proces van mijn Reflecting 5 songs project achter mij, waarvan mijn opendeurdag het sluitstuk is. Tijd nu voor het stadium van dissolutie, die de vernietiging blust, al het oude weg spoelt. Met een kwast (nr 24) werk ik bewust in de nog wat natte verf, nu in een horizontale richting en beginnend bovenaan. Het omgekeerde proces dus. Pruisisch blauwe en witte stroken doorbreken de donkere, vurige verticale beweging.
Ik breng de verf verdund aan en laat ze dan met een spuitbus water bewust, letterlijk, uitlopen. De vernietiging verwatert.
Ik voel dat intussen ook mijn energie is verwaterd. Het is tijd om af te sluiten, op te ruimen en even uit het creatieproces te stappen. Om nu zelf bij andere ‘ateliers in beeld’ inspiratie te gaan opdoen.
Ik pik de draad weer op in het volgende ‘creatuurke’ op woensdag, met het stadium van de separatie en een drastische keuze om het donkere en vormeloze weer licht en richting te geven. Ik meng een groengoud met veel wit voor een ingrijpende keuze: een ‘U’ boog van linksboven naar rechtsboven en een omgekeerde boog van linksonder naar rechtsonder. De tussenruimte in het midden vul ik volledig met het groengouden wit.
Het voelt alsof ik met deze dominante H-vorm, die het doek letterlijk opdeelt, een duidelijke stelling neem.
Als ik me identificeer met deze nieuwe vorm, lijkt het alsof die me uitnodigt om mezelf – Helena – te tonen, om mezelf op de voorgrond te durven zetten. Op zich positief maar het voelt voor mij te aanwezig. Dus besluit ik in het vierde stadium van conjunctie om de centrale vorm en de twee donkere delen via een centrale cirkelvorm te verbinden.
Ik wil een ‘nette’ cirkel, niet zoals de vorige vorm uit de losse pols. Dus: op zoek naar een cirkelvormig object. Ik vind een glazen schaal die daar helemaal voor gemaakt lijkt. Het doek leg ik plat op de vloer met de schaal pal in het midden. Volgens mijn inschatting dan, want ik heb een hekel aan meten.
Met mijn breedste kwast cirkel ik met verdunde, zachtgele verf rond de schaal, steeds verder, tot het hele doek is bedekt. Ik voel hoe dit alles verzacht en verbindt.
Na de laatste verfaccenten haal ik de schaal van het doek. Het effect maakt me meteen blij. Maar dan zie ik het: mijn nette, grote cirkel staat net niet centraal maar iets teveel naar links. Lichte ontgoocheling, eerst. Maar dan het gevoel: blijf rustig in dit transformatieproces. Ga verder naar de volgende fase.
Ik zet het doek weer op de ezel. Ik ging al van donker naar licht, van vormeloos naar vorm. Wat heeft dit doek nu nodig, in het stadium van de fermentatie? Details, lijkt me. Mijn oog valt op het stukje loofah spons en ik voel de drang om te gaan stempelen opkomen. Ik mix eerst een donkergroen en groengeel, de kleuren die me hier nodig voelen. Dan de eerste afdrukken, een donkere en een lichte, centraal in de witte strook binnen de ‘open’ cirkel.
De twee organische vormen overlappen, als entiteiten die elkaar ontmoeten in het midden en even iets delen. Als een bezoeker en ikzelf tijdens mijn open atelier.
Ik stempel verder, op de cirkelrand en dan op de scheiding tussen de vormen, steeds per twee en licht overlappen. Ontmoetingen en tijdelijke verbindingen, herhaald in de tijd. En nu? Is het zo klaar? Of vraagt het net om méér fermentatie? Het wordt het laatste.
Pas na het weekend, na een neurografie en een lokale expo, besef ik: de transformatie wil verder naar de distillatiefase. Na de cirkel en de organische stempelvormen mag er weer iets rechtlijnigs in. Een paneel links en rechts die centraal de rest van de compositie zichtbaar houden maar ook inspelen op de lichte onbalans van de centrale cirkel die niet helemaal in het midden staat.
Panelen als deuren, die het mysterie daarachter ontsluiten, dat is het effect dat ik zoek. De ene deur al verder open dan de andere.
Ik draai het doek naar een horizontale positie, om makkelijker de tape van links naar rechts aan te brengen voor de twee rechte lijnen van de panelen. De vlakken vul ik met een roller, eerst met een blauwig groen, dan met een bijna wit. Het ene paneel houd ik donkerder, het andere lichter. Pas als ik de tape weghaal, zie ik het wolkerige effect van de verf, net gassen in beweging. Distillatie dus.
Na deze ingreep valt het werk verder in zijn plooi in het stadium van coagulatie, waarin wat er is ontstaan mag stollen, mag verzegeld worden. Nog een centrale gouden afdruk met de loofah, nog een gouden rand voor het overgebleven stuk cirkel. De transformatie is rond. Ik neem afstand, verbind me met wat ik zie en ervaar. Zo borrelt de titel voor dit werk plots naar boven: ‘Disclosing the mystery’. Mijn eerste grote werk sinds m’n expo is eindelijk een feit. Het voelt alsof ik figuurlijk weer door een deur ben gestapt, naar een volgend project.
